KHÁNG THUỐC LÂM SÀNG VÀ PHÂN TỬ TRÊN QUẦN THỂ PLASMODIUM FALCIPARUM VỚI LIỆU PHÁP THUỐC SỐT RÉT ƯU TIÊN TẠI VÙNG SỐT RÉT LƯU HÀNH TỈNH ĐĂK LĂK (2019-2021)

Abstract

Giới thiệu: Dihydroartemisinin-piperaquine phosphate là thuốc sốt rét đầu tay đựơc Tổ chức Y tế thế giới (WHO, 2015) khuyến cáo điều trị sốt rét do Plasmodium falciparum, song hiện nay thất bại điều trị với thuốc này đang xảy ra tại một số tỉnh ở Việt Nam có biên giới với Campuchia và có xu hướng lan rộng. Mục tiêu của nghiên cứu là nhằm đánh giá hiệu lực thuốc và một số chỉ điểm phân tử liên quan đến kháng dihydroartemisinin-piperaquine tại Đăk Lăk.

Phương pháp: Thiết kế nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng in vivo, không ngẫu nhiên, không đối chứng theo dõi 42 ngày, phân tích các chỉ điểm phân tử liên quan kháng thuốc.

Kết quả: Đáp ứng lâm sàng và KST đầy đủ là 12,1%, thất bại lâm sàng muộn 51,5%, thất bại ký sinh trùng muộn 36,4%, tỷ lệ tồn tại KST ngày D₃ là 37,0%, chỉ số slope bán thải 5,36 giờ, diễn tiến làm sạch KST PC50, PC75, PC 90, PC95, PC99 lần lượt là 13,24; 19,29; 25,69; 29,97 và 39,15 giờ. Chỉ điểm phân tử đột biến gen K₁₃ loại C580Y chiếm ưu thế 100% (50/50), tăng số bản sao Plasmepsine 2 là 72% (36/50) và xuất hiện đồng thời cả K13 và Plasmepsine 2 trên quần thể P. falciparum là 72% (36/50).

Kết luận: Hiệu lực thuốc DHA-PPQ giảm đi đáng kể, chỉ còn 12,1%, thất bại điều trị chung là 87,9%, cùng với đột biến C580Y chiếm ưu thế và Plasmepsine 2 trên các bệnh nhân chậm sạch P. falciparum trong máu. Các bằng chứng rõ ràng trên cho thấy cần phải thay đổi chính sách thuốc khẩn cấp tại vùng có kháng DHA-PPQ.